Irak’taki ilk Kürt hareketi Osmanlı’nın bölgeden çekilmesiyle Bağdat, Basra ve Musul’dan oluşan 3 eyaletten Musul’un Kürtlere ait olduğunu savunmaya başlayan Kürtlerin, bağımsız bir devlet kurmak için harekete geçmesiyle başlar. Bunun temelleri I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Süleymaniye’de toplanan Kürt liderlerin Şeyh Mahmut Berzenci başkanlığında bir hükûmet kurması ile atılmıştı. Yargının ve askeri birimlerin oluşturulduğu bu dönemde İngilizlerle siyasi bir diyalog süreci başlatıldı. 1918’de İngiliz yüksek komiserliği Berzenci’yi, Fransızlarla yapılan gizli antlaşmayla İngiltere’ye bırakılan Kürt bölgesinin genel valisi olarak atadı. Danışman sıfatıyla yeni yönetimin askeri ve mali yapısını düzenlemek için Berzenci’nin yardımcılığına bazı İngiliz diplomatlar atandı. Britanya hükûmeti adına bölgede bulunan Binbaşı E.M.Noel’in 1919’da ayrılması ve sonrasında İngiltere’nin Berzenci’nin bağımsızlık taleplerini bastırma politikasına yönelmesinin ardından  başlayan silahlı mücadele aralıklı olarak 1931 yılına kadar sürecekti. Dönemin İngiltere’nin Irak’taki siyasi komiseri Arnold T. Wilson yaptığı bir açıklamada her 5 kişiden 4’ünün Şeyh Mahmut Berzenci’nin bağımsız Kürdistan kurma planını desteklediğini ifade etmişti. Berzenci hareketinin bastırılmasının hemen ardından bu sefer Berzenci isyanına destek veren Şeyh Ahmet Barzani, benzer siyasal taleplerle yeni bir mücadele başlamıştır.

Yorumlar